Prowadzone przez znanych naukowców warsztaty dla nauczycieli nt. nauczania o Holocauście oraz spotkanie z wybitnymi dziennikarzami wypełniły piąty dzień Spotkań Chrześcijańsko-Żydowskich TIKKUN – NAPRAWA Kielce 2012.
Czterdziestu świętokrzyskich nauczycieli oraz pedagogów spoza regionu wzięło udział w konferencji i warsztatach poświęconych problematyce nauczania o Holocauście pt. „Nauczanie o Zagładzie z uwzględnieniem historii lokalnej. Od doświadczenia zła do czynienia dobra”.
Organizatorem szkolenia było Stowarzyszenie oraz Instytut Psychologii i Edukacji „Charaktery”, partnerem zaś VI Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Kielcach. Całośc sfinansowana została ze środków Ambasady Stanów Zjednoczonych w Warszawie. Wszyscy uczestnicy otrzymali materiały edukacyjne przekazane przez Muzeum Historii Polski i Muzeum Historii Żydów Polskich oraz Wydawnictwo Charaktery.
Spotkanie rozpoczął konsul Benjamin Ousley Naseman, który przywołał amerykańskie doświadczenia w budowie otwartego społeczeństwa:
– Współcześni Amerykanie są bardzo tolerancyjni, choć nie zawsze tak było,mówił dyplomata, wspominając zagładę Indian. Cały czas musimy rozwijać w nas poczucie tolerancji dla drugiego człowieka – podkreślił konsul.
Pierwszy wykład dla nauczycieli wygłosił Bogdan Białek, który zaproponował im wykonanie ćwiczenia polegającego na imaginacji sytuacji, w której uczestnicząca w nim osoba otrzymuje informację, że jest Żydem. – Wyobraź sobie co wtedy poczujesz, jak spojrzysz na samego siebie, komu pierwszemu o tym powiesz? – pytał.
W swym wystąpieniu do nauczycieli, prezes Stowarzyszenia podkreślał udowodniony naukowymi badaniami fakt słabej znajomości historii wśród Polaków – zarówno tej dotyczącej relacji polsko-żydowskich jak i będącej wyłącznym udziałem własnego narodu. Bogdan Białek wspominał także ubiegłoroczne obchody rocznicy pogromu kieleckiego z udziałem Miriam Guterman i jej poruszającego wystąpienia. – Szkoda, że wydarzenie to w zasadzie zupełnie nie zainteresowało mediów i dlatego kielczanie nic o nim nie wiedzą – skonstatował z ubolewaniem.
Następnie prelekcję wygłosił Jacek Jaros, nauczyciel historii z VI L.O., który zrelacjonował przebieg swojego wyjazdu do Stanów Zjednoczonych w ramach stypendium dla pedagogów uczących o Holocauście (program stypendialny finansowany przez USA realizowany jest co roku, do 27 stycznia polscy nauczyciele mogą składać stosowne aplikacje, szczegółowe informacje można uzyskać na stronie ambasady amerykańskiej).
Kolejnym wykładowcą była dr Dorota Krzemionka, psycholog, pracownik naukowy Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz redaktor naukowy magazynu „Charaktery”. Przedstawiła ona uczestnikom konferencji wyniki słynnych eksperymentów psychologicznych przeprowadzonych przez wybitnych światowych psychologów – Philipa Zimbardo oraz Stanleya Miligrama, oraz główne założenia najnowszego projektu badawczego tego pierwszego prowadzonego pod nazwą „Bohater”.
– Z przeprowadzonych przez obu z nich badań wynika, że w zasadzie każdy z nas, w pewnych okolicznościach może zamienić się w bezdusznego oprawcę zadającego cierpienie innemu człowiekowi – mówiła dr Krzemionka.
Ostatnim z wykładowców był także psycholog, dr Michał Bilewicz z Uniwersytetu Warszawskiego. W swojej pracy naukowej dużo czasu poświęca on badaniom przyczyn powstawania społecznych uprzedzeń oraz stereotypów.
– Stworzenie wśród większości społeczeństwa przekonania, że jakaś dowolna grupa jest odpowiedzialna za niedostatek i problemy większości jest w zasadzie bardzo proste, choć jest to pewien proces – mówił dr Bilewicz. – Początkiem zawsze jest dehumanizacja – przedstawianie drugiego człowieka jako istoty pozbawionej cech ludzkich – tak właśnie robili hitlerowcy w początkowym okresie swej działalności, ich propaganda przedstawiała Żydów jako szczury – tłumaczył genezę uprzedzeń i nietoleranacji naukowiec.
Pierwszą część warsztatów zakończyła dyskusja uczestników na temat skutecznych sposobów walki ze stereotypami i krzewienia postaw tolerancji wśród dzieci i młodzieży.
Kolejnym etapem konferencji, choć skierowanym już nie tylko do nauczycieli ale do wszystkich zainteresowanych, było spotkanie w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej z wybitnymi dziennikarzami i publicystami – Wojciechem Tochmanem i Konstantym Geberetem. Wojciech Tochman jest między innymi twórcą Instytutu Reportażu, przy którym powstała Polska Szkoła Reportażu. W roku 2010 ukazała się jego książka poświęcona ludobójstwu dokonanemu w Rwandzie w 1994 roku „Dziś narysujemy śmierć”.
Z kolei Konstanty Gebert jest autorem wielu książek, w tym także poświęconych wojnie domowej i towarzyszącej jej okrucieństwom w byłej Jugosławii. W dyskusji zatytułowanej „Anatomia ludobójstwa. Ludzie ludziom” udział wzięli także dr Michał Bilewicz oraz Bogdan Białek pełniący w debacie także rolę moderatora.
Wojciech Tochman wspominał swoje doświadczenia z pobytu w Rwandzie. Jego reporterska relacja stanowiła empiryczne potwierdzenie naukowego wywodu wygłoszonego podczas konferencji dla nauczycieli przez dr Michała Bilewicza. – Ludobójstwo popełnione na Tutsi poprzedzone było długim procesem propagandowego odczłowieczania tej grupy ludności Rwandy – mówił Wojciech Tochman.
Konstanty Gebert natomiast przywoływał książkę Christophera Browninga „Zwykli ludzie” poświęconą niemieckim policjantom z Hamburga – tzw. „zwykłym, porządnym ludziom”, którzy po przeniesieniu na teren Lubelszczyzny w 1942 roku wykazali się niebywałym wręcz okrucieństwem wobec mieszkających tam Żydów.
– Musimy być ciągle wyczuleni na wszelkie pojawiające się na świecie oznaki nietolerancji i dehumanizacji, gdyż może to doprowadzić do kolejnych tragedii. Ludzka natura już taka jest, że człowiek lubi zabijać i wcale nietrudno jest mu się przemienić w bestię. Trzeba o tym stale pamiętać – podkreślał dziennikarz.