Kielce, 3 lipca 2016, kamienica przy Planty 7, główne obchody 70. rocznicy pogromu kieleckiego
Obchody 70. rocznicy pogromu kieleckiego zorganizowane przez Stowarzyszenie im. Jana Karskiego miały wyjątkowy charakter. Modlitwy, świadectwa, otwarcie stałej wystawy o pogromie, odsłonięcie tablic kommemoratywnych, koncert symfoniczny odbyły się w pierwszych dniach lipca 2016 roku w Kielcach. Wprowadzeniem do obchodów była dwuczęściowa konferencja zrealizowana pod wspólnym hasłem „Pamięć – Dialog – Pojednanie”.
Pamięć – Dialog – Pojednanie
Pierwsza część pt. Czy przeszłość stale się zmienia? odbyła się 25 kwietnia w Instytucie Kultury Spotkania i Dialogu Stowarzyszenia im. Jana Karskiego.
Konferencję rozpoczął wykład prof. Bożeny Szaynok (Uniwersytet Wrocławski) pt. „Co wiemy o Pogromie Kieleckim i jak o nim rozmawiamy?”. Po wykładzie odbyła się debata, w której udział wzięli: prof. Paweł Śpiewak, dr hab. Marcin Zaremba, red. Konstanty Gebert i o. Tomasz Dostatni OP. Poprowadził ją Bogdan Białek, prezes Stowarzyszenia im. Jana Karskiego.
Druga część konferencji pt. Duchowe wymiary przebaczenia odbyła się 9 maja w Teatrze im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. Otworzyły ją wystąpienia biskupa kieleckiego Jana Piotrowskiego, Naczelnego Rabina Polski Michaela Schudricha oraz przewodniczącego Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem KEP biskupa Mieczysława Cisło. Odczytany został list arcybiskupa Stanisława Gądeckiego, przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski.
Podczas dyskusji panelowych o duchowym wymiarze przebaczenia i miłosierdzia głos zabrali: prymas senior abp Henryk Muszyński oraz wyjątkowy gość z Argentyny – rabin prof. Abraham Skórka, przyjaciel papieża Franciszka. Odczytany został referat ks. prof. Wacława Hryniewicza OMI. Dyskusję prowadziła prof. Bożena Szaynok.
W panelu o polityce i skrusze, który poprowadził o. Tomasz Dostatni OP, dyskutowali: były premier Włodzimierz Cimoszewicz, Ewa Juńczyk-Ziomecka – była minister w Kancelarii Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, prezydent Kielc Wojciech Lubawski.
Zapis wideo: https://www.youtube.com/watch?v=zs9DSls0haE
W trakcie panelu „Drogi do pojednania” swoje świadectwa wygłosili: buddysta Wojciech Eichelberger, rabin Michael Schudrich i ks. Manfred Deselaers – niemiecki duchowny katolicki pracujący w Centrum Dialogu i Modlitwy w Oświęcimiu. Dyskusję prowadziła Dominika Kozłowska, redaktor naczelna miesięcznika „Znak”.
Na zakończenie debaty w Teatrze im. Stefana Żeromskiego rabinowi Abrahamowi Skórce wręczona została nagroda Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów „Człowiek Pojednania”. Tytuł ten nadawany jest rokrocznie od 1992 roku osobom szczególnie zasłużonym na rzecz pojednania i dialogu chrześcijańsko-żydowskiego. Laudację wygłosił Bogdan Białek, współprzewodniczący Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów, prezes Stowarzyszenia im. Jana Karskiego.
Zapis wideo: https://www.youtube.com/watch?v=wXcI1uS1MkI
Zadanie zrealizowano przy wsparciu finansowym Samorządu Województwa Świętokrzyskiego.
GŁÓWNE UROCZYSTOŚCI
Tablice z papieskimi wypowiedziami
Trzydniowe uroczystości rocznicowe rozpoczęły się 2 lipca. W południe prezydent Kielc Wojciech Lubawski i prezes Stowarzyszenia im. Jana Karskiego Bogdan Białek odsłonili dwie tablice kommemoratywne, zamontowanie na kamienicy przy ul. Planty 7. Na pierwszej z nich zacytowana jest wypowiedź św. Jana Pawła II z homilii wygłoszonej 3 czerwca 1991 roku w Masłowie k. Kielc: W lipcu 1946 roku w Kielcach zginęło ze zbrodniczych rąk wielu braci Żydów. Polecamy ich dusze Bogu.
Natomiast na drugiej znalazło się przesłanie papieża Franciszka z listu z 1 marca 2016 roku do rabina Abrahama Skórki: Odnośnie tego, co napisałeś mi dziś na temat Kielc, zawsze będę po stronie przebaczenia i pojednania. Otwarte rany to nic dobrego, i mogą prowadzić do dalszych zakażeń. Ale kiedy się zasklepią, zostają jedynie blizny, które, z czasem, stają się integralną pozostałością w naszej historii.
Do słów papieża Franciszka odniósł się biskup kielecki Jan Piotrowski: – Moi drodzy, obejrzyjcie sobie wasze ręce, popatrzcie może gdzieś na waszą twarz, czy są jakieś blizny. Bo ja takie mam. Wygoiły się. Zapominamy o pewnych wydarzeniach, ale blizny nam o czymś przypominają. Bo blizny są znakiem historii.
Stała wystawa o pogromie i specjalny pokaz filmu
Następnie w siedzibie Stowarzyszenia im. Jana Karskiego otwarta została stała ekspozycja poświęcona pamięci ofiar pogromu kieleckiego. Na wystawę składają się dokumenty, protokoły zeznań ze śledztwa i procesów, kopie protokołów oględzin zwłok, materiały ze śledztwa, zdjęcia ofiar. Na ekranach zobaczyć można relacje trzech osób ocalałych z pogromu, przestudiować kalendarium historii kieleckich Żydów, ich Zagłady, próby odbudowy życia po wojnie i pogromu. Wystawę w rocznicę pogromu odwiedzili Prezydent RP Andrzej Duda oraz wicepremier Piotr Gliński.
Wieczorem w kinie „Fenomen” odbył się pokaz specjalny filmu „Przy Planty 7/9” (tytuł angielski „Bogdan’s Journey”) z udziałem twórców – Michała Jaskulskiego i Lawrence’a Loewingera. Publiczność obejrzała w pełnym skupieniu film, po czym odbyła się ponad godzinna rozmowa z reżyserami.
https://www.youtube.com/watch?v=Fp_Pd9ztkLI
Marsz Pamięci i Modlitwy
Główne uroczystości rozpoczęły się 3 lipca pod pomnikiem Menora. Bogdan Białek przypominając o bestialsko zamordowanych przez Niemców tysiącach kieleckich Żydów z getta, zaapelował o to, by znaleźć nadzieję, że świat bez przemocy i bez nienawiści jest możliwy do pomyślenia i urzeczywistnienia: – Nigdy nie gromadzimy się tu, w tym miejscu, przeciwko komukolwiek, nawet przeciwko tym, których uważamy w naszych umysłach za naszych przeciwników, a może też – nie daj Boże – za wrogów. Gromadzimy się tu dla nas samych, dla wszystkich ludzi, dla lepszej przyszłości.
Ambasador Izraela w Polsce Anna Azari zaapelowała do zgromadzonych: – Musimy w sercach zatrzymać to poczucie solidarności i razem występować przeciwko przejawom rasizmu, antysemityzmu i ksenofobii.
Następnie wystąpienia wygłosili Włodzimierz Kac, przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Kielcach i Artur Hofman, prezes Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce.
Kolejnym etapem marszu był Memoriał Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, znajdujący się przed budynkiem dawnej synagogi kieleckiej. Zgromadzeni uczcili pamięć Polaków, którzy chronili Żydów w czasie okupacji i pomagali im.
Marsz zakończyły uroczystości w miejscu pogromu – przed kamienicą przy ul. Planty 7 . W swoim wystąpieniu Bogdan Białek powiedział m.in.: – Przyjaciele, cóż nas różni? Tak niewiele – tylko nasze poglądy. A łączy nas coś znacznie więcej, znacznie więcej. Zakładam, ufam, jestem przekonany, że nikt z nas, nikt z nas tutaj zgromadzonych, cokolwiek i jakkolwiek myśli o tym ponurym fakcie historycznym z lipca 1946 roku, nie chce, by kiedykolwiek, z czyjejkolwiek inspiracji, dla jakiegokolwiek powodu doszło do równie potwornej zbrodni plamiącej polską ziemię, by nikt już nie ucierpiał, nie stracił życia z powodu nienawiści lub politycznej kalkulacji, ignorancji lub przesądów. Żeby nikt, żaden człowiek, a każdy został wszak stworzony na obraz i podobieństwo Boże, nie został skrzywdzony z powodu swego języka, koloru skóry, pochodzenia, religii.
PEŁNE WYSTĄPIENIE BOGDANA BIAŁKA
Wersja polska Wersja angielska
Następnie odczytany został list premier Beaty Szydło do organizatorów i uczestników uroczystości, w którym napisała m.in.: „choć ta tragedia wciąż jest badana przez historyków, to jednak żadna prowokacja nie może być usprawiedliwieniem dla nienawiści i przemocy, gdyż nie ma w Polsce przyzwolenia na piętnowanie kogokolwiek ze względu na wyznanie i nie ma miejsca na rasizm. Przypominanie o zbrodni popełnionej w Kielcach jest naszym moralnym obowiązkiem oraz ważnym ogniwem dzieła pojednania”.
LIST PREMIER BEATY SZYDŁO
Wersja polska Wersja angielska
Utwory poetyckie Juliana Kornhausera związanej z pogromem kieleckim, m.in. „Wiersz o zabiciu doktora Kahane”, w przejmujący sposób recytował Jerzy Trela.
W strugach deszczu uczennice kieleckiego gimnazjum odczytały nazwiska ofiar pogromu, a młodzież z kieleckiego technikum wypisywała te nazwiska na chodniku obok kamienicy. Przejmującym momentem uroczystości było przekazanie znaku pokoju poprzez uściśnięcie ręki przez zgromadzonych przed kamienicą. Na zakończenie odśpiewany został psalm responsoryjny i odmówiona modlitwa „Ojcze nasz”.
Dalsza część uroczystości odbyła się na cmentarzu żydowskim na Pakoszu. Przy grobie zamordowanych Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich poprowadził wspólną modlitwę chrześcijan i Żydów. Mowę wygłosił prezes Ziomkostwa Kieleckich Żydów w Izraelu, Yaacov Kotlicki, którego ojciec cudem przeżył pogrom. Zwrócił on uwagę, jak mało mówi się o samych ofiarach – Kim byli ci ludzie? Skąd pochodzili i z jakich rodzin? Jakie są ich historie? Jakie mieli plany i marzenia, które tamtego bolesnego dnia, za sprawą morderców, legły w gruzach? Nie znamy nawet imion niektórych ofiar, jedynie nazwiska: Wajnberg, Wundeler, Kos, Rabindorf, Szulmanovicz.
WYSTĄPIENIE YAACOVA KOTLICKIEGO
Wersja polska Wersja angielska
https://www.youtube.com/watch?v=ZEK_OyTdGAc
Koncert i Vir Bonus dla biskupa Mieczysława Cisło
4 lipca był ostatnim dniem obchodów 70. rocznicy pogromu kieleckiego. Uroczystości zakończył koncert orkiestry Sinfonia Varsovia w Kieleckim Centrum Kultury. Przed koncertem wyróżnieniem VIR BONUS uhonorowany został bp Mieczysław Cisło – były przewodniczący Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem KEP. Wyróżnienie to od kilku lat przyznawane jest przez Stowarzyszenie im. Jana Karskiego osobom, które istotnie przyczyniają się do realizacji idei pojednania między chrześcijaństwem a judaizmem, między Polakami a Żydami. Prezes Stowarzyszenia Bogdan Białek podkreślał wybitne zasługi laureata na polu dialogu żydowsko-chrześcijańskiego: – Zdecydowaliśmy się uhonorować naszym wyróżnieniem biskupa pomocniczego archidiecezji lubelskiej Mieczysława Cisłę, gdyż przez wiele lat kierował bardzo ważnym dla dialogu chrześcijańsko-żydowskiego w Polsce Komitetem ds. Dialogu z Judaizmem KEP. Pragnęliśmy przy tej okazji wyrazić naszą wdzięczność poprzez uhonorowanie wybitnego duchownego wyróżnieniem VIR BONUS. Słowo to znaczy „dobry mąż”, ale też „człowiek uczciwy”.
Dziękując za wyróżnienie, bp Mieczysław Cisło powiedział, że nic nadzwyczajnego nie robił, jak tylko to, co nakazuje czynić Ewangelia i co Kościół ogłosił 50 lat temu podczas II Soboru Watykańskiego w dokumencie „Nostra aetate”, w którym opłakiwane są wszelkie krzywdy zadane Żydom w ciągu 2 tysięcy lat.
Owacjami na stojąco publiczność nagrodziła Sinfonię Varsovię – wykonawcę koncertu wieńczącego rocznicowe obchody. Orkiestra pod batutą Jerzego Maksymiuka wykonała skomponowany przez Maestro utwór Lament serca. Kielcom in memoriam oraz Symfonię kameralną Dymitra Szostakowicza i Adagio na smyczki Samuela Barbera.
https://www.youtube.com/watch?v=Xf9O-p55s58
Media o obchodach
http://www.tvp.info/26017918/70-rocznica-pogromu-kieleckiego-wspolne-modlitwy-chrzescijan-i-zydow
http://kielce.tvp.pl/25998240/obchody-70-rocznicy-pogromu-kieleckiego
http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/1638886,Beata-Szydlo-w-rocznice-pogromu-kieleckiego-w-Polsce-nie-ma-miejsca-na-rasizm
http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/70-rocznica-pogromu-kieleckiego-list-premier-beaty-szydlo,658229.html
http://www.tvswietokrzyska.pl/kielce/wiadomosci/item/17916-zbliza-sie-70-rocznica-pogromu-kieleckiego.html
http://www.echodnia.eu/swietokrzyskie/wiadomosci/kielce/a/pogrom-kielecki-ze-stowarzyszeniem-karskiego-zobacz-program,10356030/
http://wiadomosci.dziennik.pl/historia/aktualnosci/artykuly/525367,szydlo-w-rocznice-pogromu-kieleckiego-nie-ma-w-polsce-miejsca-na-rasizm.html
http://kielce.wyborcza.pl/kielce/1,47262,20344236,w-rocznice-pogromu-obawiam-sie-ze-mogloby-dzis-dojsc-do-podobnej.html#TRrelSST
http://em.kielce.pl/informacje/obchody-70-rocznicy-pogromu-kieleckiego-rozpoczete-em
http://dzieje.pl/aktualnosci/obchody-70-rocznicy-pogromu-kieleckiego-0
http://www.jhi.pl/blog/2016-07-04-wspomnijcie-na-minione-dni
http://www.polishweekly.com/2016/07/trudna-prawda-historyczna/
http://www.pap.pl/aktualnosci/news,553776,szydlo-w-rocznice-pogromu-kieleckiego-nie-ma-w-polsce-miejsca-na-rasizm.html
http://www.idziemy.pl/spoleczenstwo/kielce-obchody-70-rocznicy-pogromu-kieleckiego/
https://ekai.pl/diecezje/x101178/kielce-rozpoczely-sie-kilkudniowe-obchody-rocznicy-pogromu-kieleckiego/
English
http://www.sztetl.org.pl/en/cms/news/5257,70th-anniversary-of-the-kielce-pogrom-/
http://www.dailystar.com.lb//News/World/2016/Jul-02/360200-poles-mark-70-years-since-brutal-post-holocaust-pogrom.ashx
Wpisy z kroniki pamiątkowej wystawy:
W 70. rocznicę Pogromu Kieleckiego z żalem, szacunkiem i czcią pochylam głowę nad wspólną mogiłą i pamięcią Ofiar – pomordowanych obywateli polskich narodowości żydowskiej. Dziękuję wszystkim pielęgnującym tę pamięć dla historii i wychowania przyszłych pokoleń.
Andrzej Duda
Prezydent RP
Pamiętamy i będziemy pamiętać! Nigdy nie pozwolimy, by demony antysemityzmu nas dzieliły i by wykorzystywano je dla zbrodni i zdrady. Dziękuję też za to godne miejsce upamiętnienia.
Piotr Gliński
Wicepremier, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego
„Jego miłosierdzie z pokolenia na pokolenie.”
Ks. bp. Jan Piotrowski
Biskup kielecki
Módlmy się, bez względu na naszą wiarę, za dusze ofiar pogromu.
Wojciech Lubawski
Prezydent Kielc
Pamiętać o tym, co straszne, żeby zło nie wracało! Dziękujemy za niezwykłą ekspozycję!
Jerzy i Ewa Maksymiuk
Dyrygent, kompozytor i pianista wraz z żoną
Żadne słowa nie są w stanie wyrazić tego, co czuję oglądając ten zatrważający dokument owego czasu!!! Oby nigdy, przenigdy nie wrócił!
Jerzy Trela
aktor
{gallery}70_rocznica{/gallery}