– Musimy pamiętać o tym co było złe ale także o tym co dobre – mówił podczas obchodów 67. rocznicy pogromu ambasador Izraela Zvi Rav-Ner honorując medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata śp. Mariannę i Józefa Walczyńskich. W ramach uroczystości odbyła się również debata naukowców „Co się stało w Kielcach po wojnie?”. Podczas Marszu Pamięci i Pojednania prezes Stowarzyszenia wręczył kolejne medale Vir Bonus.
Obchody rozpoczęła debata w Muzeum Dialogu Kultur pt. „Co się stało w Kielcach po wojnie?” z udziałem członków Polsko-Izraelskiego Towarzystwa Zdrowa Psychicznego. Wykłady zaprezentowali prof. Bożena Szaynok, dr Marcin Zaremba oraz Zuzanna Radzik, która występowała w imieniu prof. Joanny Tokarskiej-Bakir (mimo pierwotnych planów nie mogła przybyć do Kielc) odczytując jej referat.
Prof. Szaynok jest autorką pierwszego naukowego opracowania poświęconego pogromowi. Jako przyczyny wydarzeń z 1946 roku wskazała na działania władz komunistycznych oraz silnie rozpowszechniony antysemityzm. Z kolei dr Zaremba mówił o stanie, w jakim w pierwszych latach po wojnie znajdowało się społeczeństwo polskie – nazywając go „kaszą społeczną.” – Mieliśmy do czynienia z całkowitym rozkładem więzi społecznych. Przemoc, agresja i zbrodnie były na porządku dziennym. Kwestie etniczne były tylko jednym z wielu powodów szerzącego się zła – mówił Marcin Zaremba.
Kolejnym etapem uroczystości było nadanie tytułów Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata śp. Mariannie i Józefowi Walczyńskim, którzy w czasie wojny przez dwa lata ukrywali pięcioro Żydów, wśród nich Judkę Bekiermana, ojca Mannego Bekiera – prezesa Stowarzyszenia Kieleckich Żydów w Nowym Jorku, który z rodziną wziął udział w ceremonii. Medale potomkom Sprawiedliwych – synowi Edwardowi i prawnukowi Bartłomiejowi wręczył ambasador Izraela Zvi Rav-Ner.
(Przemówienie Manny’ego Bekiera)
Następnie pod Menorą rozpoczął się Marsz Pamięci i Pojednania. W Marszu udział wzięli między innymi prezydent Kielc Wojciech Lubawski, ambasador Izraela Zvi Rav-Ner, Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich, rabin Yehoshua Ellis z Katowic, przewodniczący gminy żydowskiej w Katowicach Włodzimierz Kac, przewodnicząca Stowarzyszenia Dzieci Holocaustu Janina Sobolewska oraz członkowie Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce.
– Musimy pamiętać z jeszcze jednego powodu. Słyszymy dziś, że swastyka jest hinduskim symbolem szczęścia, a nie symbolem pogardy, nienawiści i zła. Musimy pamiętać także dlatego, że w Polsce, w Kielcach, prokurator w XXI wieku uważa, że określenie „żydowskie ścierwo” nie jest obraźliwe i nie jest wyrazem pogardy i nienawiści. To są powody, dla których musimy pamiętać – mówił rozpoczynając Marsz prezes Stowarzyszenia Bogdan Białek.
Uczestnicy Marszu przeszli pod gmach dawnej synagogi, pod którym znajduje się pomnik Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. Na obelisku odsłonięto tabliczkę z nazwiskami Marianny i Józefa Walczyńskiech. W tym miejscu wręczone zostały również medale Stowarzyszenia im. Jana Karskiego – Vir Bonus. Otrzymali je: Manny Bekier, ks. Wojciech Lemański z Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów, publicysta Janusz Poniewierski z Krakowskiego Klubu Chrześcijan i Żydów Przymierze oraz Jacek Dzibuel, działacz ekumeniczny z Kielc.
Kolejnym etapem Marszu była kamienica przy ul. Planty 7, w której 67. lat temu doszło do pogromu. Uczniowie z VI L.O. im. Juliusza Słowackiego odczytali nazwiska zabitych Żydów.
Marsz zakończył się na cmentarzu żydowskim. Nad grobowcem ofiar pogromu odprawione zostały żałobne modlitwy żydowskie oraz chrześcijańskie.
PODZIĘKOWANIE
W imieniu Stowarzyszenia im. Jana Karskiego serdecznie dziękuję wszystkim Kielczanom, którzy 4 lipca 2013 r. uczestniczyli w obchodach 67. rocznicy pogromu kieleckiego: w konferencji naukowej dotyczącej przyczyn pogromu, uroczystości wręczenia medalu Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata i Marszu Pamięci i Pojednania. Organizacja tych wydarzeń wymagała zaangażowania wielu instytucji i ludzi dobrej woli.
Szczególne gorące podziękowania za pomoc składam Panu Wojciechowi Lubawskiemu Prezydentowi Kielc, Panu Dyrektorowi Krzysztofowi Przybylskiemu oraz pracownikom kieleckiego Urzędu Miasta. Panu Robertowi Kotowskiemu, dyrektorowi Muzeum Narodowego i pani Monice Rosmanowskej z Muzeum Dialogu Kultur za pomoc w realizacji debaty z udziałem izraelskich i polskich uczonych.
Wyrażam wdzięczność za modlitwę J.E. ks. bp prof. Kaźmierzowi Ryczanowi, ordynariuszowi diecezji kieleckiej i Jego przedstawicielowi w uroczystościach rocznicowych – ks. Jackowi Kopciowi. Pastorowi Januszowi Daszucie – przewodniczącemu Kieleckiej Rady Ekumenicznej, za modlitwę z obywatelami amerykańskimi. Pani Agnieszce Kowalczyk z zespołem, panu Włodzimierzowi Kiniorskiemu, prawosławnemu chórowi Oikumene za uświetnienie obchodów niezwykłą i wzruszającą refleksją muzyczną. Panu Dariuszowi Stępniowi i uczniom z VI Liceum Ogólnokształcącego im. J. Słowackiego za specjalny hołd ofiarom pogromu. Funkcjonariuszom Policji i Straży Miejskiej za dyskretną i troskliwą opiekę.
Wszystkim Kielczanom dziękuję za modlitwę i pamięć.
Prezes Stowarzyszenia im. Jana Karskiego
Bogdan Białek